پردازنده یا واحد پردازنده مرکزی (CPU) اصلی ترین بخش کامپیوتر است . این قطعه وظایف مهمی از قبیل عملکرد های ریاضی ، منطقی ، مقایسه ای و محاسبه های مربوط به آدرس دهی در کامپیوتر را به عهده دارد . CPU مهم ترین تراشه بر روی برد اصلی هر کامپیوتر می باشد و آن مدیریت کلیه مراحل پردازش داده ها را به عهده دارد . این قطعه به صورت مستقیم و یا غیر مسقیم سایر قطعات روی برد اصلی و سایر قسمتهای کامپیوتر را نظارت و مقداردهی می کند . پردازنده ها هر چند دارای ابعاد فیزیکی بسیار کوچکی هستند ولی از ابتدایی ترین آنها که از 29000 ترانزیستور تا انواع پیشرفته آنها که 7/5 میلیون ترانزیستور می باشد ، ابعاد فیزیکی آنها بسیار محدود و در حد 2 تا 3 اینچ مربع می باشند .
مشخصه با اهمیت ریز پردازنده ها عبارتند از :
× . سرعت .
× . پهنای گذرگاه داده .
× . پهنای گذرگاه آدرس .
× . ماکزیمم حافظه .
علاوه بر این مشخصه ها تعداد ترانزیستور با کار گرفته شده ، cache داخلی ، پهنای پالس ، اندازه رجیستر های داخلی در پردازنده ها از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند . همه پردازنده ها سه عمل اساسی را انجام می دهند :
× . انتقال اطلاعات
× . حساب و منطق
× . تصمیم گیری
مشخصات فنی پردازنده ها

پردازنده ها به عنوان یکی از اصلی ترین عناصر در یک کامپیوتر به صورت یک تراشه به شکل مربع روی برد اصلی قرار می گیرد . معمولا هر پردازنده دارای خصوصیات ویژه ای است که توسط تعدادی حروف و ارقام که بر روی هر کدام از آن ها چاپ شده ، مشخص می شوند . این اطلاعات شامل موارد زیر می باشد :
- نام شرکت سازنده .
- نسل پردازنده .
- مدل و نوع پردازنده .
- سرعت پردازنده (MHZ ) .
- ولتاژ مورد نیاز پردازنده .
- شماره سریال پردازنده .
در ادامه به توضیح برخی از این مشخصه ها می پردازیم :
نام شرکت سازنده پردازنده
پردازنده ها توسط شرکت های مختلفی ساخته و ارائه شده اند. شرکت های مشهور سازنده پردازنده عبارتند از :
- Intel
- IBM
- AMD
- Syrex
- Motorola
- IDT
- NIC
- IIT
گاهی بر روی پردازنده ها نام شرکت سازنده به صورت کامل و گاهی به صورت علائم اختصاری مخصوص شرکت مشخص می شود . مثلا برای محصولات شرکت از AMD برای مشخص کردن نام پردازنده عبارت ADVANCED شرکتهای MICRO DEVICES که کلمه AMD از آن گرفته شده چاپ می شود .
نسل پردازنده
پردازنده ها بسته به تنوع در مدل و عملکرد آن ها دارای مدل های مختلفی می باشند . معمولا هر گاه یک تغییر اساسی در ساختار یا پردازنده به وجود آمده است نسل جدیدی برای آن نام گذاری شده است . معمولا نسل های مختلف پردازنده ها را با نام ، علائم یا شماره های مختلف نشان می دهند . شرکتهای سازنده پردازنده تولیدات خود را بر اساس یک روش استاندارد نام گذاری می کنند . مثلا شرکت Intel تولیداتش را به صورت 80x86 و شرکت Motorola به صورت 68xxx نام گذاری می کنند ، که معمولا علامت x جایگزین نسل و مدل پردازنده می شود . مثلا در مورد پردازنده های Intel نسل های اول تا هفتم به صورت زیر می باشد :
همانگونه که مشاهده می کنید از نسل چهارم (80486) به بعد نامگذاری پردازنده های Intel به صورت 80x86 نمی باشد بلکه از نام پنتیوم استفاده شده است .
مدل پردازنده
هر کدام از نسل های پردازنده دارای مدلهای مختلفی می باشد که دارای مشخصات متفاوت می باشند . مثلا در مورد پردازنده و 80386 مدلهای DX , SX و برای 80486 مدلهای SX , DX , DXII , DX4 , DX5 برای پنتیوم (نسل پنجم) مدل های پنتیوم کلاسیک و MMX ، برای نسل ششم مدل های پنتیوم پرو ، پنتیوم II و پنتیوم III پنتیوم سلرون برای نسل هفتم مدل اتیانیوم را می توان اشاره نمود .
سرعت پردازنده
یکی دیگر از پارامتر های مهم برای پردازنده که معمولا روی پردازنده چاپ می شود ، سرعت پردازنده است . سرعت پردازنده بر حسب مگاهرتز (MHZ) مشخص می شود . گاهی سرعت پردازنده ها معادل سرعت پردازنده مشابه Intel بر روی آن چاپ می شود. در این پردازنده ها که شبیه پردازنده های پنتیوم Intel هستند ، برای نشان دادن سرعت AMD-K5 که در سطر دوم آن عبارت PR100 چاپ شده است ، بدین معنی است که این پردازنده دارای سرعتی معادل سرعت پردازنده های پنتیوم اینتل با سرعت 100MHZ می باشد . هر چند ممکن است سرعت واقعی این پردازنده کمتر باشد . چنانچه بعد از PR100 علامت + هم داشته باشیم یعنی سرعت این پردازنده حتی از پردازنده اینتل با سرعت 100MHZ هم بیشتر می باشد .
ولتاژ پردازنده
پردازنده های قدیمی (قبل از کار 468DX4) با ولتاژ 5v کار می کردند . پردازنده هایی که بعد از 486DX4 به بازار ارائه شد با ولتاژ 3.3v کار می کردند . امروزه پردازنده های K6 از شرکت AMD با ولتاژهای پایین تر از 3.3v (2.2v می کنند . طبیعی است هر چه پردازنده با ولتاژ کمتری کار کند توان مصرفی آن کمتر شده و در نتیجه پردازنده کمتر داغ می شود .

مانیتور:

مانیتور یا صفحه نمایش متداول‌ترین دستگاه خروجی بوده که از آن برای نمایش اطلاعات استفاده می‌گردد و دارای انواع مختلفی است . یک صفحه نمایش مانند تلویزیون ها می تواند رنگی یا تک رنگ باشد . در محیط Dos معمولاً صفحه‌های نمایش دارای 25 سطر و 80 ستون هستند و در هر ستون یک کاراکتر تایپ می‌شود . وقتی اطلاعات از طریق صفحه کلید وارد کامپیوتر می‌شوند، در صفحه نمایش ظاهر می‌گردند تا از صحت آنها اطمینان حاصل شود . بعضی از کامپیوترهایی که مانند Labtop ها قابل حمل یا Portable هستند دارای نوعی صفحه نمایش به نام صفحه نمایش تخت می باشند . در این نوع کامپیوترها، میزان مصرف برق از درجة اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا این کامپیوترها معمولا در مکانهایی که امکان دسترسی به برق نیست کار می‌کنند و صرفه‌جویی در مصرف برق در آنها بسیار حائز اهمیت می باشد .
کلیة تصاویر، اعم از کاراکترهای گرافیکی، حروف، ارقام و علایم ویژه و تصاویر گرافیکی به وسیلة نقاط کوچکی به نام Pixcel ساخته می‌شوند . کیفیت تصاویر، در درجة اول به طراحی قطعات الکترونیک و در درجة دوم به اندازه و تراکم نقاط، که اصطلاحاً به آن تفکیک‌پذیری صفحة نمایش یا Resolution گفته می‌شود، بستگی دارد. کلیه کاراکترها در محدودة معینی از نقاط تعریف می‌شوند که به آن ماتریس‌کاراکتر گفته می‌شود. ماتریس‌کاراکتر مجموعه‌ای از نقاط روشن و خاموش در صفحة نمایش می‌باشد که به هر یک از این نقاط، همان پیکسل می‌گویند. هر چه تعداد پیکسل‌های موجود در ماتریس‌کاراکتر بیشتر باشد، وضوح تصاویر و کاراکترها نیز بیشتر خواهد بود. مانند 600 ×800 پیکسل یا 768×1024 پیکسل
مانیتورها در چند دسته تقسیم‌بندی می‌شوند:
1- مانیتور های لامپ تصویری یا CRT
2- مانیتور های LCD
3- مانیتور های LED
مانیتورهای لامپ‌تصویری یا CRT در چند سال اخیر رونق فراروانی در بین کاربران داشته اند . این مانیتورها در اندازة 12 و 14 اینچ به بازار عرضه شدند ، سپس استفاده اندازه از 15 و 17 اینچ آنها در بین کاربران رونق گرفت که در حال حاضر اندازة 17 اینچ آنها بیشتر مورد استقبال می‌باشد. در حال حاضر انواع 19، 21 و 22 اینچ نیز ساخته شده اند که به دلیل قیمت نسبتاً بالاتر، کمتر مورد استفاده عموم قرار می‌گیرند. این نوع مانیتورها دارای صفحات محدب و تخت هستند که نوع صفحه تخت آنها بین کاربران پرطرفدارتر است. ایجاد تصویر در این مانیتورها به‌وسیلهء پرتاب الکترون‌ها و هدایت آن‌ها به کمک میدان‌های الکترومغناطیسی صورت می گیرد .
مانیتورهای LCD ؛ مانیتورهایی هستند با قطر کم و بدون لامپ تصویر و قطر آنها در حدود 4 سانتی‌متر است. مانیتورهای LCD را با نام کریستال مایع نیز می‌شناسند، زیرا این مانیتورها از کنار هم چیدن سلول‌های کریستال مایع بوجود می‌آیند. به این مانیتورها باید از زاویة مستقیم نگاه کرد تا تصویر به خوبی دیده شود.
مانیتورهای LED ؛ مانیتورهایی هستند شبیه به LCDها، که برای نمایش تصویر از دیودهای نوری استفاده می‌کنند.
اکنون برای آشنایی بیشتر شما، به مقایسه مانیتورهای CRT و LCD می‌پردازیم؛
مانیتورهای LCD دارای روشنایی یا Brightness بین 2 تا 4 برابر مانیتورهای CRT هستند اما در مورد وضوح تصویری یا Contrast مانیتورهای CRT 2 تا 4 برابر مانیتور های LCD می باشند . زاویهءدید یا Viewing Angle مانیتورهای CRT بیش از 150 درجه است درصورتی‌که در مورد مانیتورهای LCD معمولی این رقم حداکثر معادل 90 درجه است. امواج مغناطیسی مانند آهنربا و امواج الکترومغناطیسی مانند موبایل روی مانیتورهای CRT ایجاد اختشاش تصویری می‌کنند ولی مانیتورهای LCD از این آسیب در امانند. بدلیل تکنولوژی ساخت هر یک از مانیتورها، مانیتورهای CRT در مرکز بسیار شفاف‌ترند درصورتی‌که مانیتورهای LCD در گوشه‌ها روشنتر هستند. مانیتورها CRT قدرت و انعطاف بیشتری برای مطابقت با رنگ‌های قابل دریافت چشم انسان دارند. همچنین مانیتورهای CRT نسبت به مانیتورهای LCD دارای کیفیت رنگ و خلوص رنگ بیشتری هستند. بزرگترین اشکال مانیتورهای LCD احتمال ایجاد پیکسل سوخته یا Defective Pixel بر روی صفحهءنمایش آن‌ها است. وبزرگترین مشکل مانیتورهای CRT لرزش تصویری یا Flickering آنها است، که البته در صورتی‌که فرکانس 85Hz و بالاتر پشتیبانی شود، این لرزش محسوس نخواهد بود. مانیتورهای CRT به طور معمول 120watt انرژی مصرف می‌کنند و این درحالی‌ است که مانیتورهای LCD تنها 40watt مصرف انرژی دارند. همچنین وزن یک مانیتور CRT درحدود 13 کیلوگرم است و یک مانیتور LCD تنها حدود 3 کیلوگرم وزن دارد. همچنین مهم است که بدانیم؛ مانیتورهای LCD علاوه بر تولید گرمای کمتر، آثار سوء بسیار کمتری بر چشم دارند. همچنین یکی از موارد بسیار خطرناک دربارهء مانیتورهای CRT انتشار گازهایی است که به واسطهء گرما تبخیر شده و به بیرون متصاعد می‌شوند . این گازها برای انسان ف محیط زیست و بخصوص لایه اُزُن بسیان زیان‌بار هستند. در آخر باید گفت برای پیروزی مانیتورهای LCD بر مانیتورهای CRT نیاز به زمان زیادی است، تا نواقصش برطرف شده و از نظر قیمت نیز بتواند با آن رقابت کند.
حال به بررسی قسمتهای خارجی مانیتور ها می پردازیم .
مانیتورها دارای یک کابل برق هستند، که کاملاً شبیه به کابل برق Case می‌باشد. کابل ارسال داده به مانیتور دارای 15 رشته سیم و یک محل اتصال به کارت گرافیک است که 15 پین دارد. این 15 پین در 3 ردیف 5 تایی قرار دارند که به کارت گرافیک وصل شده و دارای پیچ‌هایی در دو سمت است که به کارت گرافیک پیچ می‌شوند، تا از جدا شدن و قطع ناگهانی تصویر جلوگیری کنند.

روی قاب مانیتور تعدادی دکمه برای تنظیم نور، اندازه، حاشیه و غیره برای تنظیم تصویر مانیتور وجود دارد. همچنین می‌توانیم برچسبهایی را روی قاب مانیتور مشاهده نماییم، این برچسبها مربوط به امکانات و استانداردهای مانیتورهاست، مثلاً برچسب با علامت TCO بیانگر وجود استاندارد تصویری TCO در مانیتور است .
درهنگام خرید یک مانیتور باید به چند مورد توجه نمود. ابتدا به شفافیت نور و تصور، سپس به حداکثر مقدار تفکیک‌پذیری صفحة نمایش یا Resolution و پس از آن به دیگر امکانات آن.
امروزه اکثر مانیتورهای موجود در بازار دارای حالت های هوشمندی برای کاستن از مقدار برق مصرفی هستند و به صورت اتوماتیک در چهار مرحله فعال می‌گردند:
?- استفاده از محافظ صفحه نمایش یا Screen Saver ، که در این حالت از آسیب دیدن مانیتور بر اثر یکنواختی شعاع الکترونی جلوگیری می‌گردد.
?- حالت آماده باش یا Stand by ، که در این حالت مانیتور ?? درصد از مصرف برق می‌کاهد و به سرعت به ورودی‌ها پاسخ می‌دهد.
?- حالت تعلیق یا Suspend ،که در این حالت لامپ تصویر مانیتور در حالت خاموش است و ?? تا ?? درصد از میزان برق مصرفی لازم برای کارکردن مانیتور کاسته می‌شود. در این حالت پاسخ به ورودی‌ها مثل ماوس و کیبرد کمی کندتر است.
?- مرحله خاموشی؛ در این مرحله عمل خاموشی به وسیله کاربر به وسیله کلید روشن، خاموش مانیتور صورت نگرفته بلکه به صورت هوشمندانه این کار توسط مانیتور انجام می‌گیرد، برق مصرفی در این حالت ? تا ? وات است.
یکی از چیزهایی که شما باید از مانیتور خود دور نگاه دارید بلندگوها و اجسام دارای میدان مغناطیسی هستند. تأثیر مغناطیسی بلندگوها باعث پخش رنگ در مانیتور و یا تجمع رنگ در یک گوشه می‌گردد. علاوه بر بلندگوها حدالامکان سعی نمایید وسایلی چون تلفن، دستگاه ضبط صوت، اسکنر و چاپگر را نیز از مانتیور خود دور نگه دارید.